Afazi : İnme ya da kafa travması sonucunda aniden ortaya çıkan ve beynin dilden sorumlu alanlarının hasarlanmasından kaynaklanan bir dil bozukluğudur. Afaziye dizartri ya da konuşma apraksisi gibi nörolojik konuşma bozuklukları da eşlik edebilmektedir.

Afazi beynin dil alanlarından bir ya da daha fazlasının hasarından kaynaklanmaktadır. Çoğu zaman beyin hasarının nedeni inmedir. İnme, beynin bir bölgesinin kansız kalması durumunda ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda Dil ve Konuşma Bozukluğu Uzmanı bireyin “komutları yerine getirme, soruları yanıtlama, nesne adlandırma ve sohbeti sürdürme becerilerini ayrıntılı değerlendirip, uygun bir terapi programı hazırlamak için afazi testi uygular. Değerlendirmeler sonucunda terapi süreci, afazili bireyin motor konuşma bozukluklarını, dili anlama, okuma, yazma, yutma yeterliliğini ve alternatif ve destekleyici iletişimi sistemlerini kullanabilme yeterliliklerini içermektedir.

 

Travmatik Beyin Hasarları

Travmatik beyin hasarı, kafanın ani ve şiddetli bir şekilde bir nesneye çarpması (araba camı, kalorifer, beton gibi) ya da bir nesnenin kafatasını delerek beyin dokusuna zarar vermesi (kurşun, çivi gibi) sonucu ortaya çıkan beyin yaralanmalarıdır.

Dikkat süresinde azalma, düşünceleri düzenlemede zorluk, unutkanlık, kafa karışıklığı, bazen yeni bilgileri öğrenmede zorlanmalar, diğer insanların hareketlerini yorumlayamama, sosyal durumlara uygun olmayan hareketlerde bulunma, problem çözmede, karar vermede ve planlamada zorlanma gibi bilişsel sorunlar görülebilir.

Dil sorunları bireyler arası farklılık göstermektedir. Sözcük bulma güçlüğü, düzgün cümle kuramama, uzun ve çoğunlukla hatalı anlatımlar ya da açıklamalar, sözcükleri anlamada zorluk; şaka ya da esprilerdeki farklı kullanımları, deyimleri, imalı kullanımları anlayamama; bazen kendi hatalarının farkında olmama ve buna bağlı olarak çabuk sinirlenme; okuma ve yazma becerilerinde gerileme, matematik becerilerinde bozulma gibi dil sorunları ile normalden yavaş, anlaşılmaz, ağızda geveleme şeklinde konuşma problemleri görülebilir. Bunun sebebi konuşma organlarındaki kasları kontrol eden beyin alanlarının hasarlanmasıdır. Bu tip bir konuşma bozukluğuna dizartri denmektedir.

Terapi sürecinin amacı bireyin hayatını bağımsızlaştırmasına yardımcı olmaktır. Dil becerileri ile ilgili olarak, isteklerini uygun biçimde ifade edebilme (konuşma, jest ya da resimlerle), söylenilenleri anlama, konuşma içinde uygun sözcükleri hatırlama ve kullanma, gerektiği kadar okuma ve yazma gibi amaçlar ile bu süreç desteklenmektedir.

Demans

Başta unutkanlık olmak üzere, dil, beceri, yönelim konularında yaşanan yetersizlikler, kişilik ve davranış değişimleri, bağımsızlığı yitirme şeklinde görülür. Demans pek çok farklı tipi içinde barındırabilir. Alzheimer, kronik beyin damar hastalığına bağlı demans, alkolik demans, depresif demans, infeksiyonlara bağlı demans vb türleri vardır. Demans, ilerleyen yaş ile özellikle 75 yaş üzeri, beyin kabuğuna ilişkin üst düzey işlevlerin genel olarak bozulması sonucunda ortaya çıkar. Alzheimer hastalığı gibi bellek bozukluğuyla başlayan demanslar olduğu gibi, davranış bozukluklarıyla, beceri bozukluklarıyla, depresyonla, Parkinson hastalığı belirtileriyle, dil bozukluklarıyla başlayan demanslar da bulunmaktadır.